Wyrobisko wschodnie kamieniołomu Ślichowice

fot. Jan Czarnocki (Instytut Badań Regionalnych w Kielcach), ok. 1947
fotografia, 16 x 22,5 cm
MNKi/Mat/P/31

W rezerwacie skalnym im. Jana Czarnockiego na górze Ślichowicy w Kielcach znajduje się unikatowy profil geologiczny z fałdem obalonym, podręcznikowo obrazującym procesy tektoniczne (ryc. 1). Jest on bardzo znany, a jego zdjęcia znajdują się niemalże w każdym podręczniku geologii. Profil odsłonięty został w najwyższej części góry, w wyniku wieloletniej eksploatacji wapieni, rozpoczętej około 1929 roku. Prace górnicze doprowadziły do powstania dwóch wyrobisk (wschodniego i zachodniego), które utworzyły pomiędzy sobą (antropogeniczną) grzędę skalną. To właśnie ona w 1952 roku została objęta ochroną i utworzono w tym miejscu rezerwat geologiczny o wymiarach 110 x 50 m (0,55 ha).

Eksploatację we wschodnim wyrobisku, którą uruchomiono jako pierwszą, zakończono w 1968 roku. Przyczyną były złe warunki wydobycia, znaczna głębokość (ponad 30 m), „kraterowy” system eksploatacji wgłębnej przy pięciu poziomach eksploatacyjnych oraz duża ilość zwietrzeliny i przerostów ilastych. Kamieniołom zachodni jest o wiele większy i funkcjonował do końca 1970 roku. Posiadał siedem poziomów i głębokość ponad 50 m. W obu kamieniołomach ręcznie ładowano kamień na koleby i za pomocą elektrycznych wyciągarek linowych transportowano je po stromej pochylni na powierzchnię. Eksploatację prowadzono z wykorzystaniem ładunków wybuchowych, a cała produkcja przeznaczona była na potrzeby drogownictwa. Proces likwidacji, rekultywacji oraz adaptacji kamieniołomu na ośrodek dydaktyczno-rekreacyjny trwał od 1968 do 1974 roku i obejmował prace górnicze związane z kształtowaniem ścian, zabezpieczeniem półek skalnych, demontażem infrastruktury kopalnianej, rozbiórką budynków zakładowych i uporządkowaniem terenu.

Fałd obalony, o którym wspomniano na wstępie, okazale i w pełni prezentuje się na ścianie wschodniej zachodniego wyrobiska (ryc. 1). Niewiele osób zwraca jednak uwagę, że jego fragment widoczny jest również po drugiej stronie, w kamieniołomie wschodnim (ryc. 2). Obecnie miejsce to jest silnie zarośnięte i mało widoczne, dlatego też na zdjęciu z 1947 roku prezentujemy go w całej okazałości (ryc. 3). Jak widać, w tym czasie prowadzono jeszcze prace wydobywcze na pierwszym poziomie eksploatacyjnym. Jest to jedna z nielicznych, archiwalnych fotografii tego fałdu od strony wschodniej.

  Ryc. 1. Kamieniołom Ślichowice, ściana wschodnia wyrobiska zachodniego z zaznaczonym strzałką fałdem obalonym, 2022

 Ryc. 2. Kamieniołom Ślichowice, ściana zachodnia wyrobiska wschodniego z zaznaczonym strzałką fałdem obalonym, 2022

Ryc. 3. Fałd obalony w wyrobisku wschodnim kamieniołomu Ślichowice, fot. Jan Czarnocki (Instytut Badań Regionalnych w Kielcach), ok. 1947, MNKi/Mat/P/31

Oprac. dr Paweł Król